Hoe herken je een paniekreactie?
Paniekreacties kunnen variëren, maar veelvoorkomende tekenen zijn:
- Snelle, oppervlakkige ademhaling of hyperventilatie.
- Verwarde of chaotische bewegingen.
- Ongecontroleerd schreeuwen, huilen of roepen.
- Bevriezing, verstijfd gedrag of ongecontroleerde actie.
- Verlies van controle over emoties, zoals angst of agressie.
Paniek kan het beoordelingsvermogen beïnvloeden en leiden tot gevaarlijke situaties, zowel voor de persoon zelf als voor anderen in de omgeving.
Wat moet je absoluut niet doen?
- Niet schreeuwen of zelf in paniek raken.
- Niet de situatie negeren of minimaliseren.
- Niet fysieke kracht gebruiken om iemand te kalmeren (tenzij het noodzakelijk is om veiligheid te waarborgen).
- Geen valse geruststellingen geven die de situatie niet oplossen.
Het is belangrijk om kalm, empathisch en rationeel te blijven.
Wat kun je direct doen bij een paniekreactie?
Volg de onderstaande stappen om snel de situatie onder controle te krijgen.
1. Blijf kalm en rustig
Je eigen kalmte zal helpen de persoon in paniek te kalmeren. Spreek langzaam en met een geruststellende toon.
2. Zorg voor voldoende ruimte
Geef de persoon voldoende ruimte om adem te halen en zich niet verder opgesloten of bedreigd te voelen.
3. Luister en erken de angst
Laat de persoon zijn gevoelens uiten zonder direct te oordelen. Erken dat hun angst echt is, ook al lijkt de situatie minder ernstig.
4. Vraag hen om rustig te ademen
Leid de persoon naar diepe ademhalingsoefeningen: adem in voor vier seconden, houd vast voor vier seconden, adem uit voor vier seconden.
5. Beperk prikkels
Probeer harde geluiden of drukke omgeving te vermijden. Als mogelijk, breng de persoon naar een rustige plek.
6. Vraag of er iets is dat je kunt doen
Vraag rustig of er iets is dat hen kan helpen zich veiliger of meer op hun gemak te voelen.
Wanneer moet je extra hulp inschakelen?
- Als de persoon zichzelf of anderen begint te schaden.
- Wanneer iemand oncontroleerbaar wordt, zich verliest in agressie of angst.
- Als er medische hulp nodig is vanwege hyperventilatie of bewustzijnsverlies.
In dit geval bel je altijd 112 of de betreffende hulpdiensten voor onmiddellijke ondersteuning.
Wat kun je zelf controleren zonder risico?
- Hoe ernstig de paniek is: is het tijdelijk of blijft de persoon hevig in paniek?
- Of de persoon in staat is om aanwijzingen op te volgen.
- Of er lichamelijke symptomen optreden zoals kortademigheid of een verhoogde hartslag.
Je observaties kunnen aangeven of de situatie snel onder controle kan komen of dat er professionele hulp nodig is.
Hoe voorkom je paniekreacties?
- Oefen met bewoners of collega’s in stressvolle situaties, zoals brand- of evacuatieoefeningen.
- Creëer een veilige, rustige omgeving die onzekerheden vermindert.
- Communiceer duidelijk en regelmatig over wat er gaat gebeuren in noodsituaties.
Wanneer is het waarschijnlijk minder ernstig?
Paniek is vaak tijdelijk en komt vaak voor in onverwachte situaties zoals plotselinge geluiden of gebeurtenissen:
- Wanneer de persoon snel kalmeert en zich weer in controle voelt.
- Wanneer de oorzaak van de angst minder ernstig blijkt dan aanvankelijk gedacht.
- Wanneer het een incident is waar de persoon normaal op reageert, zoals bij een medische check.
Blijf altijd alert en blijf luisteren naar de behoeften van de persoon in paniek.